Tuy nhiên, đơn kêu cứu của Công ty 3C cũng đã làm giảm tốc độ xấu đi quá nhanh của sự việc. Lãnh đạo công ty lúc đó hết sức kiềm chế, dứt khoát không cung cấp thông tin mình bị oan cho tờ báo nào, dù là có quan hệ tốt từ trước tới giờ. Bởi lẽ, họ đủ kinh nghiệm cuộc sống và tri thức để nhận định rằng, cái “ngòi nổ” này không thể dùng sức ép của công luận mà có thể gỡ được. Không khéo là phản tác dụng.

Vào buổi chiều ngày cuối cùng của năm 1992, tức là hơn một tuần sau khi kỳ họp Quốc hội kết thúc, Tổng thanh tra Nhà nước Nguyễn Kỳ Cẩm cùng 3 cán bộ Vụ trưởng, Vụ phó giúp việc đã có cuộc đối thoại với Tổng giám đốc Bùi Huy Hùng diễn ra từ 2 giờ đến 5 giờ 30 chiều tại trụ sở Thanh tra Nhà nước ở cuối phố Đội Cấn.

Tại đấy, ông Nguyễn Kỳ Cẩm cùng đồng nghiệp ngồi chờ ở phòng khách, trên bàn là nước uống, hoa quả và một lọ hoa to. Khung cảnh rất trang trọng, hoa quả và lọ hoa nhiều màu tạo ấn tượng của một cuộc gặp thân thiện, cả nụ cười hơi gượng của ông Tổng Thanh tra khi đứng dậy bắt tay người khách bất đắc dĩ.

Cuộc gặp họp bắt đầu. Ông Tổng thanh tra không đi thẳng vào vấn đề, nói với giọng trầm nhỏ nhẹ, tỏ ra rất cởi mở, thân thiện. Ngoài vài lời nói tốt về cá nhân ông Hùng, như là người từng công tác ở cơ quan Chính phủ, ông còn đưa ra nhận xét về công ty 3C như là một công ty cổ phần tư nhân năng động trong thời kỳ đổi mới, hoạt động có hiệu quả trong lĩnh vực máy tính, điện tử, là lĩnh vực Đảng và Nhà nước rất quan tâm và ủng hộ v.v… làm ông Tổng giám đốc 3C ngồi nghe mà như bị ru ngủ. Cái cách dẫn dắt câu chuyện theo kiểu tháo ngòi nổ của một người có kinh nghiệm làm chính trị lâu năm làm cho những căng thẳng, bực dọc trong người khách bất đắc dĩ khi bước vào phòng làm việc này dịu đi. Sự bực bội uất ức vì bị chụp mũ sai trái như sắp tan biến.

Ông Hùng chỉ “tỉnh lại” khi viên Trợ lý Tổng thanh tra Nhà nước tiếp lời Thủ trưởng của mình giải thích sự việc. Viên trợ lý nói:

- Như anh Cẩm nói, Thanh tra Nhà nước chúng tôi khi được giao thay mặt Chính phủ làm báo cáo trình Quốc hội đã tập hợp thông tin từ các báo cáo của các Bộ và các địa phương kết hợp với các cơ quan chuyên môn. Trong sự việc liên quan đến Công ty 3C, chúng tôi đã tổng hợp thông tin từ các báo cáo của Ban Quản lý thị trường Trung ương, Thanh tra thành phố Hà Nội và các cơ quan khác. Do thời gian gấp rút, khi tổng hợp có những thông tin chưa chính xác….

Ông Nguyễn Kỳ Cẩm - Ảnh: H.T.Vân - Tuổi trẻ.

Không hiểu sao khi nghe đến đây, “ngài” Tổng giám đốc 3C tỉnh hoàn toàn, máu nóng bốc lên đầu, không cần biết đến sự có mặt của Bộ trưởng Nguyễn Kỳ Cẩm đang chủ trì cuộc họp, chẳng xin phép ông mà ngắt lời viên trợ lý, to tiếng luôn:

- Xin lỗi anh Cẩm (quay sang trái nhìn thẳng vào ông Tổng thanh tra), tôi cho rằng không thể chấp nhận cách giải thích như vậy được. Cách đây 10 năm trước, tôi đã từng tham gia viết báo cáo trình Quốc hội (quay về phía mấy ông cán bộ cấp Vụ). Tôi xin hỏi anh, khi tập hợp tài liệu, phân tích các báo cáo của các Bộ và các địa phương, tổng hợp thông tin, sắp xếp đưa ra kết luận, anh lấy đâu ra thông tin để kết luận Công ty 3C trốn thuế 21,5 tỷ đồng đã bị điều tra, phát hiện và nộp vào ngân sách? Ai bị điều tra? Ai nộp vào ngân sách 21,5 tỷ đồng? Chuyện tày trời như vậy, anh cho kiểm tra chưa mà dám đưa vào báo cáo trình Quốc hội để Bộ trưởng Nguyễn Kỳ Cẩm thay mặt Chính phủ trịnh trọng đọc trước phiên họp vừa rồi, tivi truyền đi cả nước và quốc tế.

Ông Hùng to giọng một hồi rồi đưa ra một tập tài liệu để lên bàn như có ý sẵn sàng đưa ra để chứng minh cho lập luận của mình và nói tiếp:

- Tôi xin khẳng định rằng không có chuyện 3C trốn thuế 21,5 tỷ đồng, không có cơ quan nào vào Công ty 3C điều tra, phát hiện việc trốn thuế, và theo tôi biết là không có công ty nào năm vừa qua nộp vào Ngân sách 21,5 tỷ đồng như báo cáo của Thanh tra Nhà nước. Chỉ một cú điện thoại sang Kho bạc Nhà nước là kiểm tra được ngay, có khó gì đâu, sao các anh không làm? Hồi trước, khi viết báo cáo trình lãnh đạo, chúng tôi luôn cân nhắc tìm hiểu thông tin kỹ càng trước khi đưa vào báo cáo. Các Bộ, địa phương cung cấp thông tin là việc của người ta, xử lý thông tin là trách nhiệm của người viết. Các anh viết thế này đã đẩy Thủ trưởng của mình vào tình thế khó khăn trước Chính phủ, Quốc hội và người dân như chúng tôi. Các anh không thể đổ lỗi cho các cơ quan khác, rồi viện thêm lý do thời gian gấp…

Từ lúc đầu, không khí cuộc họp có vẻ yên ắng, nhẹ nhàng, đùng một cái chuyển ngoắt sang căng thẳng, sự thân thiện ban đầu có nguy cơ biến thành khẩu chiến. Hình như cảm thấy tình thế chuyển biến quá nhanh ngoài dự đoán, Bộ trưởng Nguyễn Kỳ Cẩm vẫn kiềm chế và với giọng nhẹ nhàng đề nghị các cán bộ cấp Vụ có mặt là “không tranh luận với đồng chí Hùng” và mời mọi người uống trà và ăn hoa quả. Cái cách xử lý khôn ngoan của ông Tổng Thanh tra Nhà nước làm cơn giận dữ của vị khách bất đắc dĩ bị trùng xuống, bớt nóng trong người.

Phía Thanh tra Nhà nước đưa ra một loạt tài liệu, báo cáo, trong đó đặc biệt quan trọng là báo cáo của Ban Quản lý thị trường Trung ương và UBND thành phố Hà Nội về công tác thanh tra, kiểm tra năm 1992. Họ cho ông Hùng xem qua hồ sơ lưu như là để chứng mình rằng, lỗi chính không phải của họ mà do các cơ quan khác đã báo cáo Chính phủ và Thanh tra Nhà nước. Ông Hùng xem lướt qua thì đúng như họ nói, thông tin về việc trốn thuế và được điều tra, phát hiện được ghi rõ trong các báo cáo của các cơ quan nói trên, cứ cơ quan nọ trích dẫn của cơ quan kia rồi đưa vào báo cáo công tác định kỳ như là thành tích cộng dồn trong cùng một hệ thống công tác.

Cuối buổi đối thoại, Tổng giám đốc Bùi Huy Hùng chốt lại yêu cầu của mình:

- Tôi đề nghị Thanh tra Nhà nước ra một văn bản chính thức, ngắn ngọn, tuyên bố Công ty 3C không trốn thuế 21,5 tỷ đồng, không bị điều tra phát hiện và không nộp tiền vào Ngân sách Nhà nước. Đề nghị của tôi đơn giản là thêm 3 chữ “không” vào đoạn báo cáo của Thanh tra Nhà nước trình Quốc hội trong phiên họp vừa rồi.

Sau một thoáng bối rối, ông Nguyễn Kỳ Cẩm vẫn rất bình tĩnh và giải thích:

- Tôi xin nói chân tình với đồng chí Hùng là, báo cáo tôi đọc trước Quốc hội là báo cáo đã được Thủ tướng thông qua , tôi thay mặt Chính phủ trình bày. Nếu muốn sửa, chúng tôi phải báo cáo lại với Thủ tướng. Nếu là báo cáo của Thanh tra Nhà nước, tôi đảm bảo với đồng chí là chúng tôi sẽ sửa ngay cho đúng.

Như vậy, hy vọng ngòi nổ của “quả bom nổ chậm” có thể được tháo gỡ ở Thanh tra Nhà nước, nhưng còn với Ban Quản lý thị trường Trung ương và UBND thành phố Hà Nội, rồi cả Công an Hà Nội nữa. Liệu họ có chịu chấp nhận sửa sai?

Vấn đề là chậm ngày nào thì thiệt hại của Công ty 3C tăng thêm ngày ấy.

Kỳ sau: Vất vả của một bài báo